ELEKTRİK  DEVRELERİ

      Elektrik yüklerinin üretecin bir kutbundan çıkarak diğer kutba gitmesi için oluşturulan düzeneğe elektrik devresi denir.

a)  Bir Elektrik  Devresinde Devre Elemanları

      İletken teller , üreteç , lamba , direnç , reosta , anahtar ,ampermetre , voltmetre , elektrik tüketiciler , sigorta , transformatör , kondansatörler ,  diod  , transistör , devre elemanlarından bazılarıdır.

Üreteç : Elektrik devresinde potansiyel farkı oluşturarak yük geçişini sağlayan  elemanlardır.

   Şeklinde gösterilir.

Anahtar :  İstenildiğinde akım geçişini sağlayan veya kesen elemanlardır.

   Şeklinde gösterilir.

Direnç : Elektrik devresinde akımın geçişine karşı koyan elemanlardır.

      Şeklinde gösterilir

Reosta : Elektrik akımının şiddetini değiştirmek için kullanılır.

   Şekillerinden biriyle gösterilir.

Elektrik  Tüketiciler ( Almaç ) : Elektrik enerjisini  değişik enerjilere dönüştürür.

Ampermetre :  Akım şiddetini ölçer. Devreye seri bağlanır.

    Şeklinde gösterilir

Voltmetre  : Potansiyel  Farkını ölçer devreye  paralel bağlanır.

     Şeklinde gösterilir

b)  Potansiyel  Farkının  ölçülmesi

       iki nokta arasındaki potansiyel farkı ( gerilim ) voltmetre ile ölçülür. Potansiyel farkı  V  ile gösterilir. Birimi  Volt tur.

NOT: Seri bir devrede bütün noktalardaki akım şiddetleri eşittir. Paralel devrede bütün kollardaki potansiyel farkları eşittir.

c )  Direnç  ve Ölçülmesi

     Elektrik devrelerinde akımın geçişini zorlaştıran etkiye direnç denir. Direnç  R   ile gösterilir. Birimi  Ohm (W) dir. Direnç Ohmmetre ile de  ölçülebilir.

Akım , Potansiyel  Farkı  ve Direnç Arasındaki Bağıntı ( OHM   Kanunu )

    Bir iletkenin potansiyel farkını  akım şiddetine oranı  sabittir. Bu sabit oran dirence eşittir. Potansiyel  farkını akım şiddetine oranına OHM   kanunu    denir.

      Potansiyel Farkı / Akım Şiddeti = Direnç       V / İ = R      

Örnek : Direnci  50  ohm olan bir iletkenin üzerinden  5 Amperlik akım geçerse potansiyel farkı  ne olur.

Çözüm :

               R = 50    i = 5      V =?            V = R. i = 50. 5= 250  volt

Örnek : İki  ucu arasındaki  potansiyel farkı 220 Volt olan bir iletkenden  4 amperlik akım geçerse

a)  Direnç  ne kadar olur.

b)  Güç  ne kadar olur.

Çözüm :

a)  R= V / i = 220 / 4 =55 W

b)  P = V. i = 220. 4 = 880  Watt        

Dirençlerin  Renk   Kodları

Dirençlerin üzerinde renk bantları bulunur.   Direnç üzerindeki renkler yada bantlar direncin değerini gösterir. Soldan sağa doğru  birinci renk sayının birinci rakamını  ikinci renk ikinci rakamı   üçüncü renk çarpan yada üslü sayıyı veriri. Dördüncü renk ise tolerans yada hata yüzdesini  verir.

    Tabloda bazı renklerin kodları görülmektedir.

Örnek : Bir direncin üzerindeki bantlar soldan sağa doğru sırasıyla  mavi , sarı , kırmızı ve  Gümüş renklerinden oluşmaktadır. Buna göre direncin değeri ne kadardır.

Çözüm :

                   R = 64. 10² ± %10  W  =  6400 ± 640

        R =  ( 5760  ile 7040 ) ohm  arasında değişebilir.

İletkenin  Direncinin  Bağlı Olduğu  Faktörler  ve Öz Direnç

1- Bir iletkenin direnci boyu( uzunluğu ) ile doğru orantılıdır.       R µ  L

2- İletkenin  direnci kesiti (Alanı ) ile ters orantılıdır.     R  µ  1 / A       

3- İletkenin direnci yapıldığı maddeye göre değişir.      

Öz direnç ( r  ) : Bir iletkenin birim uzunluk ve birim kesitinin direncine öz direnç denir.     

Direnç = Özdirenç . Uzunluk         R =  r. L                              

                        Alan                                    A