ELEKTRİK BÖLÜMÜ - Film Dirençler

Film Dirençler

Film kelimesi dilimize İngilizce 'den geçmiştir. Türkçe karşılığı zar ve şerit anlamına gelmektedir. Şekil 1.4 'ten anlaşıldığı gibi direnç şerit şeklinde yalıtkan bir gövde üzerine sarılmıştır. Bu durumu, bir fotoğraf filminin sarılışına benzetebiliriz.

Şekil 1.4 - Film direncin iç görünümü

İki tür film direnç vardır:

İnce film dirençler

Kalın film dirençler

1. İnce Film Dirençler:

İnce film dirençler şu şekilde üretilmektedir;
Cam veya seramik silindirik bir çubuk üzerine "Saf Karbon","Nikel - Karbon","Metal - Cam tozu" karışımı "Metal oksit" gibi değişik direnç sprey şeklinde püskürtülür.

Püskürtülen bu direnç maddesi, çok ince bir elmas uçla veya Lazer ışınıyla Şekil 1.4 'te görüldüğü gibi, belirli bir genişlikte, spiral şeklinde kesilerek şerit sargılar haline dönüştürülür.
Şerit sargıdan biri çıkarılarak diğer sargının sarımları arası izole edilir. Şerit genişliği istenilen şekilde ayarlanarak istenilen direnç değeri elde edilir.

2. Kalın Film (Cermet) Dirençler:

Kalın film dirençler, seramik ve metal tozları karıştırılarak yapılır. Seramik ve metal tozu karışımı bir yapıştırıcı ile hamur haline getirildikten sonra, seramik bir gövdeye şerit halinde yapıştırılır fırında yüksek sıcaklıkta pişirilir.
Yukarıda açıklanan yöntemle, hem sabit hem de ayarlı direnç yapılmaktadır.

Başlıca kullanım alanları:

Tablo 1.1 'de görüldüğü gibi, film dirençler toleransı en küçük olan dirençlerdir. Yani, istenilen değer tam tutturulabilmektedir. Bu nedenle hassas direnç gerektiren elektronik devreler için çok önemli bir dirençtir.

Ayrıca maksimum akımda bile değeri pek değişmemektedir.

Direnç tipi	Karbon direnç	İnce film dirençler		Metal kalın film (cermet) direnç	Telli direnç
Direnç tipi	Karbon direnç	Karbon	Metal	Metal kalın film (cermet) direnç	Telli direnç
Büyüklüğü	10Ω - 22MΩ	10Ω - 2MΩ	10Ω - 1MΩ	10Ω - 68MΩ	0,25Ω - 10KΩ
Toleransı	±%10	±%5	±%2	±%2	±%5
Maksimum gücü	250mW	250mW	500mW	500mW	2,5W
Yükteki değer değişimi	%10	%2	%1	%0,5	%1
Maksimum dayanma gerilimi	150V	200V	350V	250V	200V
Yalıtkanlık direnci	10⁹Ω	10¹ºΩ	10¹ºΩ	10¹ºΩ	10¹ºΩ
Gerilim sabiti	2000ppm/V	100ppm/V	10ppm/V	10ppm/V	1ppm/V
Çalışabildiği sıcaklık aralığı	-40ºC +105ºC	-40ºC +125ºC	-55ºC +150ºC	-55ºC +150ºC	-55ºC +185ºC
Sıcaklık sabiti	±1200 ppm/ºC	-1200 ppm/ºC	±250 ppm/ºC	±100 ppm/ºC	±200ppm/ºC
Gürültüsü	1 kW - 2µV/V, 10 MW - 6µV/V	1µV/V	0,1µV/V	0,1µV/V	0,01µV/V
Lehim etkisi	%2	%0,5	%0,15	%0,15	%0,05

NOT:

1ppm = 10^-6 Ω başına değişim miktarı.

Sıcaklık sabiti "+" ppm: Isındıkça artan direnç

Sıcaklık sabiti "-" ppm: Isındıkça azalan direnç
Örneğin; saf karbon direncin: Sıcaklık sabiti -1200ppm/ºC olup sıcaklığın her 1 artışında, direnci Ohm başına, 1200ppm=1200*10^-6 =0,0012Ω azalmaktadır.

Sıcaklık sabiti "±" ppm: ısındıkça artan, 0 ºC 'nin altında soğutulurken azalan direnç.
Örneğin; Bakırın direnci -234 'te sıfır olmaktadır.

Gerilim sabiti: Dirence uygulanan gerilimin büyüklüğü oranında, direnci yukarıda verilen değer kadar düşmektedir.
Örneğin; 150Ω 'luk bir "karbon film dirence" 30V uygulandığında direnci 30*150*10^-6=0,45 kadar düşecektir.